Hợp đồng liên doanh qui định rõ Hợp đồng này được điều chỉnh và giải thích theo pháp luật Việt Nam. Tuy nhiên, trong quá trình liên doanh, các đối tác nước ngoài lại “quên” điều khoản này…

Từ chuyện đối tác liên doanh nước ngoài bị phá sản…

Năm 2005, Công ty Phát triển và Kinh doanh Nhà (HDTC) chủ khu đất 29.310m2 tọa lạc tại Khu dân cư Tân Mỹ, phường Tân Phú, Quận 7, TP HCM muốn hợp tác liên doanh đầu tư xây dựng cao ốc.

Sau một thời gian tìm kiếm đối tác, ngày 30/12/2005, HDTC đã ký biên bản ghi nhớ với 2 đối tác Hàn Quốc là Công ty P&D Korea Co., Ltd (P&D) và Công ty Lucky Vietnam Construction (LVC) để tiến tới ký hợp đồng liên doanh thành lập công ty liên doanh nhằm mục đích đầu tư xây dựng khai thác khu đất.

Theo đó, các bên xác định giá trị quyền sử dụng đất của HDTC là 20.868.439 USD; vốn điều lệ công ty liên doanh là 23.868.439 USD và phần góp vốn của HDTC 20%, P&D 62%, LVC 18%.

Ngày 10/03/2007, HDTC với P&D và LVC đã ký Hợp đồng liên doanh để hợp tác đầu tư và thành lập Công ty TNHH Quy hoạch và Phát triển nhà Việt Nam – Hàn Quốc (VK Housing). Trong Hợp đồng liên doanh có quy định rõ điều khoản về việc Hợp đồng liên doanh sẽ chấm dứt hiệu lực khi một bên bị phá sản.

Trên cơ sở Hợp đồng liên doanh, ngày 30/08/2007, VK Housing đã được UBND TP HCM cấp Giấy chứng nhận làm chủ đầu tư Dự án The Mark tại khu đất của HDTC với tổng vốn đầu tư 79.000.000 USD.

Sau khi được cấp Giấy chứng nhận đầu tư, các bên đã hoàn tất việc góp vốn thành lập VK Housing. Theo đó, HDTC góp 4.773.688,80 USD, chiếm 20% vốn góp (góp bằng một phần quyền sử dụng đất của lô đất trên). LVC góp 4.296.319,02 USD, chiếm 18% vốn góp (góp bằng tiền mặt). P&D góp 14.798.432,18 USD, chiếm 62% vốn góp (góp bằng tiền mặt). Như vậy, VK Housing đã sở hữu số tiền 19.094.751,2 USD và một phần quyền sử dụng đất trị giá 4.773.688,80 USD.

Theo quy định của Hợp đồng liên doanh, VK Housing phải thanh toán cho HDTC số tiền: 16.094.751 USD để HDTC tiến hành các thủ tục sang tên quyền sử dụng đất cho VK Housing.

Từ khi đưa đất vào thực hiện dự án, tính đến ngày 29/11/2007, tổng số tiền HDTC đã nhận từ VK Housing là 11.321.063 USD. Số tiền còn lại 7.773.688 USD, các đối tác (sở hữu 80% vốn góp) và cá nhân ông Lee Jong Suk đã sử dụng để ký kết các hợp đồng tư vấn thiết kế với mức giá quá cao so với thị trường nhằm để trục lợi cá nhân để thanh toán các khoản nợ.

Bên cạnh đó, số tiền này còn thanh toán các khoản chi phí bất hợp lý như tiền lương rất cao so với quy định, các khoản phụ cấp (cấp nhà, xe, phương tiện đi lại cho cá nhân, vợ con và thân nhân…) không đúng với pháp luật hiện hành, thanh toán các khoản chi tiêu, dùng vào mục đích tư lợi khác. Mặc dù HDTC đã có ý kiến trong cuộc họp Hội đồng Thành viên về việc thanh toán các khoản sai luật nêu trên, nhưng ông

Lee Jong Suk đã lấy quyền biểu quyết theo tỷ lệ góp vốn để áp đặt công ty thực hiện theo chỉ đạo của ông ta.

Do áp lực các khoản nợ vay cá nhân, các đối tác Hàn Quốc nắm giữ 80 % vốn góp đã tổ chức họp Hội đồng thành viên. Tại cuộc họp, các bên đã đề nghị HDTC dùng quyền sử dụng đất của lô đất để thế chấp vay vốn. Đồng thời, Hội đồng Thành viên đề nghị các công ty góp vốn (trong đó có HDTC) và cá nhân ông Lee Jong Suk đứng ra bảo lãnh cho VK Housing để vay khoản tiền 15 tỷ won tương đương khoảng 12.500.000 USD với thời hạn vay là một năm để trả nợ các chi phí dự án, thực hiện nghĩa vụ liên quan đến lô đất và trả một phần nợ cho HDTC.

Ngày 4/12/2009, Hội đồng thành viên VK Housing đã ra nghị quyết về việc nhất trí việc Công ty VK Housing vay vốn với mục đích bổ sung nguồn vốn lưu động của công ty. Theo yêu cầu của bên cho vay, các bên đồng ý ký thỏa thuận hủy Hợp đồng góp vốn bằng quyền sử dụng đất giữa HDTC và VK Housing để HDTC có thể dùng giá trị quyền sử dụng đất đảm bảo cho các khoản vay của VK Housing.

Ngày 04/12/2009, Công ty VK Housing ký với DWS Star Bridge Limited Liability (DWS) vay 15 tỷ won. Bên bảo lãnh là HDTC, LVC, P&D và cá nhân ông Jong Suk Lee.

Cùng ngày, HDTC, Ngân hàng Woori Bank – Chi nhánh TP HCM và VK Housing có ký Hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất lô đất có tổng diện tích 29.310m2 của HDTC để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ thanh toán cho VK Housing.

Thông báo giải chấp của ngân hàng Woori-chi nhánh TP HCM

Số tiền vay được thanh toán tiền sử dụng đất bổ sung 104.356.000.000 đồng, thanh toán cho HDTC 1.000.000 USD. Số tiền còn lại 5.657.159,73 USD tương đương khoảng 100.000.000.000 VNĐ các đối tác phía Hàn quốc dùng vào việc riêng, thanh toán các chi phí bất hợp lý, lạm dụng tiền của công ty chi cho các chi tiêu cá nhân không đúng theo quy định, làm cho dự án mất cân đối thanh toán và không thể triển khai hoạt động.

Trong khi đó, một số bên bảo lãnh không còn khả năng chi trả cho khoản nợ 15 tỷ won cho Ngân hàng Woori – Chi nhánh TP HCM. Do đó, để giải chấp khoản vay này, HDTC đã vay 400 tỷ đồng chuyển cho Ngân hàng Woori – Chi nhánh TP HCM để nhận lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Như nêu trên, các đối tác nước ngoài đã đề nghị và được HDTC đồng ý ký thỏa thuận hủy Hợp đồng góp vốn bằng quyền sử dụng đất giữa HDTC và VK Housing để HDTC dùng giá trị quyền sử dụng đất đảm bảo cho các khoản vay của VK Housing. Đến nay, HDTC vẫn chưa hoàn tất việc góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất vào VK Housing. Do đó, không đủ điều kiện để khởi công dự án theo như quyết định chấp thuận đầu tư dự án (đồng thời cũng là Giấy phép xây dựng).

Bên cạnh đó, VK Housing (do bên nước ngoài chiếm vốn chi phối và điều hành) đã sử dụng hết tiền góp vốn vào VK Housing cũng như khoản vốn vay vào các mục đích cá nhân dẫn đến không đủ vốn để đầu tư dự án.

Bản thân P&D và LVC không còn khả năng thanh toán các khoản nợ của công ty mình. Do đó, ngày 22/07/2015, P&D và LVC đã bị tuyên bố phá sản theo quyết định của Tòa án quận Trung tâm Seoul, Hàn Quốc số: 2014 hahab 100129 và 2014 hahab 100130.

…Đến phần vốn góp chưa được công nhận tại Việt Nam

Sau khi phá sản, ngày 16/3/2016, P&D và LVC đã chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp của mình tại VK Housing cho DWS Star Bridge Limited Liability (DWS). Căn cứ trên các hợp đồng chuyển nhượng vốn góp này, DWS đã làm thủ tục thay đổi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Ngày 21/4/2016, Sở Kế hoạch và Đầu tư TP HCM cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần 2 số 0305339044 cho VK Housing. Theo đó đã điều chỉnh nhà đầu tư thực hiện dự án và điều chỉnh tỷ lệ, giá trị vốn góp của nhà đầu tư thực hiện dự án, trong đó có sự điều chỉnh về pháp nhân nước ngoài trong công ty liên doanh, cụ thể là DWS sẽ thay thế 2 pháp nhân cũ là P&D và LVC.

Hợp dồng chuyển nhượng góp vốn

Như Báo Công lý đã phản ánh, từ khi DWS thay đổi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần 2 của VK Housing thì các thành viên đã xảy ra tranh chấp.

Ông Đinh Trường Chinh, Chủ tịch HĐQT HDTC viện dẫn: “Theo Điều 22.1 của Hợp đồng liên doanh, Hợp đồng sẽ chấm dứt có hiệu lực khi một bên bị tuyên bố là không trả được nợ hoặc phải chịu một sự kiện tương tự với tình trạng không trả được nợ hoặc bị giải thể… Việc P&D và LVC bị Tòa án quận Trung tâm Seoul, Hàn Quốc tuyến bố phá sản nhưng các thành viên này không có văn bản thông báo cho thành viên còn lại của VK Housing là HDTC là vi phạm nghiêm trọng Hợp đồng liên doanh. Theo đó, Hợp đồng liên doanh sẽ chấm dứt hiệu lực. Các bên sẽ giải quyết theo qui định pháp luật Việt Nam”.

Sau khi bị tuyên bố phá sản, ngày 16/3/2016, P& D và LVC đã chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp của mình cho DWS mà không thông báo cho HDTC để nhận chuyển lại phần vốn góp như qui định tại Điều 8.1 của Hợp đồng liên doanh.

Ông Đinh Trường Chinh khẳng định: “Với tư cách là thành viên góp vốn của VK Housing, HDTC không được thông báo cũng như không được biết về vấn đề chuyển nhượng vốn góp của 02 công ty phá sản là P& D và LVC cho DWS. Trong khi đó, theo Điều 8 của Hợp đồng liên doanh qui định về chuyển nhượng phần vốn góp, nếu một trong các bên muốn chuyển nhượng phần vốn góp của mình thì trước tiên phải gửi thông báo bằng văn bản đề nghị chuyển nhượng phần chuyển nhượng cho các bên còn lại”.

Như vậy, việc P&D và LVC bị Tòa án quận Trung tâm Seoul, Hàn Quốc tuyến bố phá sản và sau đó chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp của mình tại VK Housing cho DWS mà không thông báo cho HDTC là vi phạm nghiêm trọng Hợp đồng liên doanh.

Hơn nữa, ngày 16/03/2016, Tòa án quận trung tâm Seoul, Hàn Quốc đã giao cho ông Kwon Soon Chul là quản tài viên đứng ra phát mãi tài sản thông qua việc ký hợp đồng chuyển nhượng 62% vốn điều lệ VK Housing thuộc quyền sở hữu của P&D và 18% vốn điều lệ VK Housing thuộc quyền sở hữu của LVC cho DWS. Theo đó, tại mục 5, Điều 3 của 02 hợp đồng chuyển nhượng vốn góp giữa Quản tài viên của bên bị phá sản với DWS nêu rõ: “Bên nhận chuyển nhượng phải thực hiện các thủ tục cần thiết như (i) xin công nhận hợp đồng này từ Tòa án Việt Nam;…”

Giấy xác nhận của HDTC

Theo ông Đinh Trường Chinh, sau khi ký kết hợp đồng, DWS hoặc VK Housing không làm các thủ tục xin công nhận hợp đồng từ Tòa án của Việt Nam. Và cho đến nay chưa có Tòa án nào của Việt Nam công nhận 02 hợp đồng nói trên.

Theo khoản 3 Điều 427 Bộ luật Tố tụng dân sự quy định: "Bản án, quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài, phán quyết của Trọng tài nước ngoài chỉ được thi hành tại Việt Nam sau khi quyết định của Tòa án Việt Nam công nhận và cho thi hành bản án, quyết định của Tòa án nước ngoài, phán quyết của Trọng tài nước ngoài đó có hiệu lực pháp luật".

Tại khoản 5, Điều 27 của Bộ luật tố tụng dân sự quy định những yêu cầu về dân sự thuộc thẩm quyền quyết định của Tòa án ghi rõ: “Yêu cầu công nhận và cho thi hành tại Việt Nam hoặc không công nhận bản án, quyết định về dân sự, quyết định về tài sản trong bản án, quyết định hình sự, hành chính của Tòa án nước ngoài hoặc không công nhận bản án, quyết định về dân sự, quyết định về tài sản trong bản án, quyết định hình sự, hành chính của Tòa án nước ngoài không có yêu cầu thi hành tại Việt Nam”.

Căn cứ các điều luật nêu trên thì 02 bản hợp đồng chuyển nhượng vốn góp giữa Quản tài viên do Tòa án Quận trung tâm Seoul chỉ định và DWS chưa được Tòa án của Việt Nam công nhận nên không có giá trị pháp lý theo quy định của pháp luật.

Do đó, việc VK Housing ký Giấy xác nhận số: 01/2016/GXN – VP ngày 20/4/2016 giữa bên chuyển nhượng là P&D với bên nhận chuyển nhượng là DWS; Giấy xác nhận số 01/2016/GXN – VP ngày 20/4/2016 giữa bên chuyển nhượng là LVC với bên nhận chuyển nhượng là DWS là trái qui định pháp luật. Đồng thời, VK Housing sử dụng tài liệu này để làm hồ sơ đăng ký thay đổi thành thành viên của VK Housing được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần thứ 02 ngày 21/4/2016 tại Sở Kế hoạch và Đầu tư TP HCM là vi phạm pháp luật.

Thực tế, DWS không hề đầu tư bất cứ khoản nào vào Việt Nam mà chỉ ký hợp đồng chuyển nhượng với Quản tài viên tại Hàn Quốc với giá chuyển nhượng là 225.000.000KRW tương đương 4.479.750.000 đồng (18% vốn điều lệ VK Housing thuộc quyền sở hữu của LVC) và 776.000.000KRW tương đương 15.450.160.000 đồng (62% vốn điều lệ VK Housing thuộc quyền sở hữu của P&D) (theo tỷ giá ngày 16/03/2016), nhưng Sở Kế hoạch và Đầu tư TP HCM đã “ghi nhận” thông qua giấy phép đăng ký doanh nghiệp thay đổi là DWS đã đầu tư 19.094.751,2 USD vào Việt Nam!?. Điều này sẽ dễ dẫn đến tình trạng chuyển tiền bất hợp pháp ra nước ngoài.

Được biết, ngày 29/09/2017, Sở Kế hoạch và Đầu tư TP HCM đã có quyết định thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, trong đó nêu rõ: Hủy bỏ đăng ký thay đổi lần 2 Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp VK Housing số: 0305339044 do Sở Kế hoạch và Đầu tư Tp. HCM cấp ngày 21/04/2017, khôi phục giá trị pháp lý của Giấy chứng nhận đầu tư số 411022000109 được cấp thay đổi lần thứ 1. Đồng nghĩa là không công nhận tư cách thành viên góp vốn của DWS thay cho 2 công ty phá sản là P&D và LVC.

Trước những vi phạm nghiêm trọng của các thành viên đối tác nước ngoài của VK Housing, HDTC đã khởi kiện ra TAND TP HCM để giải quyết tranh chấp theo qui định pháp luật.